Ik zal me even voorstellen, ik ben het autonome zenuwstelsel. Autonome, dus zelfstandig werkend. Ik ben goed voor heel veel onmisbare taken en doe ze zonder dat jij je daar mee bezig hoeft te houden. Dit gaat onbewust.
Mijn hoofdtaak is ervoor te zorgen dat we veilig zijn. Ik heb daarvoor in de evolutie als het ware 3 versnellingen kunnen ontwikkelen.
Nummer 1. Veiligheid zoeken we (Ventrale vagale staat), we ontspannen dan. Heel fijn als er rust is, dan kan ons gehele lichaam mooi tot op celniveau herstellen. Hiermee kan ik goed afstemmen op de ander, ik herken gezichtsuitdrukkingen en kan deze heel verfijnd waarnemen. Ik kan zo snel bondgenoten herkennen en goed met elkaar communiceren. Als we ons veilig voelen kunnen we goed communiceren. Een vriendelijk gezicht helpt mij om me te ontspannen.
Nummer 2.Vechten of vluchten (sympathische staat). Als we in een enigszins angstige omgeving of situatie komen, dan zorg ik dat we in staat van paraatheid staan. In no time staan de spieren voorzien van extra bloed en spanning klaar om ons te verdedigen. Of weg te vluchten. En niet alleen de spieren, ook je hart en je longen. Deze zet ik op scherp, je moet immers snel een goede reactie kunnen geven.
Nummer 3. Ook is er een staat van terugtrekken of bevriezen (dorsale staat). Ik zwaai dan niet met een witte vlag, maar zorg ervoor dat we ons terugtrekken omdat we (waarschijnlijk) gewond of in gevaar zijn. Er is gevaar en we kunnen niet (meer door) vechten of vluchten.
Dan hebben we geen behoefte aan anderen. Dan zorg ik ervoor dat we goed de tijd nemen om te herstellen, alsof je terugtrekt in een holletje. Als je te snel aan de slag gaat, dan merk je dat aan klachten. Ik vertrouw het dan niet en dan laat ik je terugkomen in ons holletje, je hebt weinig energie, en vaak draaierig of hebt spierpijn of voelt je niet lekker etc..
Deze 3 versnellingen zijn door de evolutie op deze volgorde ontwikkeld. Vaak wordt het dan ook weergegeven als een ladder. Wanneer ik me heb terug getrokken (bevriezen), dan moet ik even langs 2, vechten en of vluchten om weer in de veilige staat terug te schakelen. (ventrale vagale staat).
Vaak begrijpen we elkaar niet. Je vindt mijn oplossingen dan erg vervelend en maakt je boos of raakt gefrustreerd of bang. Deze stress maakt mij ook best wel bang.
Ook wanneer je al heel lang over jouw grenzen bent gegaan, je energie telkens volledig opmaakt, of op gaat. Door je werk of combinatie van problemen, alles wat je energie kost. En je stress klachten zoals hoofdpijn, spierspanning, emotioneel uit balans, slapeloosheid, en welke klachten dan ook. Deze stressklachten waren een signaal voor herstel.
Ik doe mijn best om ons veilig te houden. Als ik merk dat we moeten knokken letterlijk of figuurlijk, dan ga ik mijn best doen om de juiste hormonen en lichamelijke aanpassingen te regelen.
Als het té lang duurt, dan geef ik wel signalen af.
Eerst zachtjes, een beetje spierpijn of hoofdpijn. Maar wanneer het nóg langer duurt, dan kan ik niet meer alles goed laten werken.
Zo zet ik op den duur de spijsvertering op een laag pitje. Of je menstruatie-cyclus daar doe ik minder goed mijn best mee. Ook je concentratie en hogere cognitieve functies zet ik op een lager pitje. Dát spaart best wel energie uit. Het is duur hoor stress volhouden! Om al die cortisol aan te kunnen blijven maken, die ik nodig heb voor het kunnen klaar blijven staan om te vechten of te vluchten, dat kost veel grondstoffen. Grondstoffen die ook de andere hormonen nodig hebben.
Eerst ging het wel lekker, we konden super geconcentreerd zijn en hadden weinig slaap nodig en waren goed scherp. Maar op den duur gaat het cortisol te kort mij ook mijn werk moeilijk maken. Je krijgt daarom last van ontstekingen op de gekste plekken, je hersteld ook minder goed van ziekte… ik maak je kapot als ik doorga. Ik kan niets meer goed repareren. Omdat er geen tijd is voor rust en herstel (ventrale vagale zenuw). Nu moet ik alles wel stopzetten. Niet om je dwars te zitten, maar voor jouw eigen lijfsbehoud. We kunnen niet langer vechten of vluchten. We gaan in bevriezen….. Dus geen energie meer voor het als maar doorgaan. Op deze manier zorg ik voor jou!
Soms kan ik dat op tijd, maar soms is er ook heel intensieve hersteltijd nodig…
Een burn-out, zwaar overspannen, depressie, etcetera… kan hieruit voort komen.
Gelukkig kunnen we in situaties die veilig voelen, ontzetten goed samenwerken. Ik zorg namelijk er ook voor dat je dan openstaat voor contact, dat je energie en durf hebt en dat je je aan ontspanning over kunt geven.
Hopelijk weet je nu dat ik, het autonome zenuwstelsel jouw vriend ben. En luister je naar je lichaamssignalen. Geef je jezelf kans om te herstellen door meer rust perioden te nemen maar ook door te ontspannen door contacten met andere mensen of dieren. Samen plezier te maken en te spelen.
Veel liefs,
Jouw autonome zenuwstelsel.
